Fort William Henry - cz. 6

     W nocy z 5 na 6 sierpnia pozycje artyleryjskie pierwszej baterii zostały z grubsza ukończone. Około 6 rano 9 dział i moździerz rozpoczęły morderczy ostrzał fortu. Francuzi przy idealnym kącie podniesienia niemal natychmiast wstrzelili się w cel, niszcząc brytyjskie mosiężne działo, a także trafiając w forteczny maszt flagowy. Upadek sztandaru uznano za zły omen. Na nieszczęście zła prognoza szybko się sprawdziła, tego dnia podczas intensywnej wymiany ognia artyleryjskiego kolejne cztery żelazne działa brytyjskie stały się niezdatne do użytku. Ich lufy, prawdopodobnie z powodu przegrzania, po prostu popękały, niemal zupełnie pozbawiając Brytyjczyków artylerii fortecznej. Z kolei Francuzi dysponowali coraz większą liczbą luf. Wcześnie rano 7 sierpnia ukończono całkowicie pierwszą paralelę i prawoskrzydłowa bateria mogła szybko włączyć się do walki. Teraz w stronę fortu strzelało łącznie 17 dział, 2 haubice i 2 moździerze. Indianie okazali niezwykłą ciekawość. Jeden z Abenaków z St. Francis, po uprzednim przeszkoleniu, z powodzeniem odpalił działo, przykładając lont do zapału. Być może dla francuskich kanonierów był to zabawny incydent, jednak ostrzał z 21 luf okazał się być koszmarem dla obrońców fortu. Adam Williamson, młody inżynier brytyjski, wspominał, że większość pocisków spadała do wewnątrz fortu, powodując ogromne spustoszenie, a także poważne straty wśród żołnierzy. Po trzygodzinnej kanonadzie Montcalm wydał rozkaz zaprzestania ognia. Do fortu wysłał pod białą flagą Bougainville’a, który poinformował pułkownika Monro o przechwyconym liście Webba. Monro wiedział już, że szybka pomoc dla Fortu William Henry jest być może niemożliwa, jednak nie miało to aż tak destrukcyjnego wpływu na obrońcach, na jakie liczyli Francuzi. Jeżeli Montcalm liczył na dezercje, to jego właśni Indianie uczynili to niemożliwym, zabijając każdego zbiega z fortu. 

     Przez resztę 7 sierpnia Francuzi prowadzili ciężki ostrzał zarówno fortu, jak i oszańcowanego obozu, nie zaprzestając jednocześnie dalszych prac ziemnych, mających na celu ustawianie kolejnych baterii coraz bliżej fortu. Jeden z francuskich pocisków trafił w skład amunicyjny na jednym z bastionów, raniąc i zabijając 18 żołnierzy, w tym oficera prowincjonalnego, którego ciała nawet nie udało się odnaleźć. Natrafiono jedynie na niewielkie kawałki jego munduru. Ciężko ranny został także komendant garnizonu kapitan John Ormsby. Pod koniec dnia pękły lufy dwóch kolejnych dział. Francuzi kontynuowali ostrzał przez całą noc. Następnego dnia Monro napisał list do Webba, zaczynający się słowami: „Fort i obóz ciągle się trzymają, mam nadzieję na szybką pomoc od Ciebie, na którą bardzo liczymy, a jeżeli tak się nie stanie, nieuniknione jest, że dostaniemy się we władanie naszych wrogów”. 8 sierpnia przyniósł kolejne postępy francuskich prac inżynieryjnych. Z końcem dnia dla Monro stało się jasne, że posiłki mogą nie przybyć. Garnizon przez cztery dni oblężenia spisał się lepiej, niż Monro mógł przewidywać, ale sytuacja stała się krytyczna. Zaczęło brakować prochu, kul oraz żywności. Artyleria była w większości zdemontowana lub nie nadawała się do użytku. Dwa spośród czterech bastionów były niemal całkowicie zniszczone. Rano 9 sierpnia Monroe zwołał radę oficerów. W nocy Francuzi przesunęli swe pozycje jeszcze bliżej fortu i ustawili kolejną baterię tylko 200 jardów od murów Fortu William Henry. Dla wszystkich było jasne, że z tej odległości francuskie działa zamienią fort w perzynę. W forcie pozostało tylko pięć dział o niewielkim wagomiarze oraz jeden moździerz. Decyzja pułkownika Monro mogła być tylko jedna. O 6 rano nad fortem załopotała biała flaga. Działa umilkły. Rozpoczęcie pertraktacji z Francuzami powierzono kapitanowi Rudolphusowi Faeschowi, Szwajcarowi służącemu w pułku Royal Americans. 

 * * *

     Montcalm, który odmówił uprzednio honorów wojskowych obrońcom Oswego, teraz zdecydował, że ofiaruje Monro takie same warunki, jakie otrzymali Brytyjczycy broniący Minorki w 1756 roku. Był to pierwszy i ostatni raz, kiedy Francuzi w Ameryce Północnej zaproponowali Anglikom honorowy parol. Cały garnizon broniący zarówno fortu, jak i obozu, miał wraz z bronią opuścić swoje pozycje i udać się do Fortu Edward. Brytyjczykom pozwolono także na zatrzymanie jednego działa, honorując w ten sposób odwagę obrońców. Wymarsz miał nastąpić dnia następnego w godzinach porannych przy dźwięku werbli i z całkowitym zachowaniem wojskowego ceremoniału. Anglicy, otrzymawszy uprzednio honorowy parol, zobowiązali się nie walczyć przeciw Francji przez okres 18 miesięcy. Jeńcy francuscy znajdujący się w niewoli Anglików mieli być przekazani do Fortu Carillon w ciągu trzech miesięcy. Ranni żołnierze angielscy mieli być przekazani pod opiekę Francuzów i zwolnieni, gdy wydobrzeją. Ustalono, że oficerowie francuscy będą towarzyszyć kolumnie angielskiej w szesnastomilowym marszu do Fortu Edward. Indiańskich wodzów powiadomiono o warunkach kapitulacji, wojskowe składy brytyjskie mieli przejąć Francuzi, zaś wszelkie inne dobra mogli zabrać Indianie. Oni jednak nie tego oczekiwali.

cdn.

oprac. Marcin Pejasz

http://www.studio88.co.uk/acatalog/Fort_William_Henry_paintings.html